Trẻ Sơ Sinh Bị Vàng Da Kéo Dài Và Những Điều Mẹ Cần Phải Biết Mới Nhất

1. Bệnh Vàng Da Ở Trẻ Sơ Sinh

Bệnh vàng da ở trẻ sơ sinh là do quá trình chuyển hóa bilirubin dư thừa không xảy ra dẫn đến tình trạng vàng da. Bilirubin dư thừa càng nhiều thì thời gian vàng da ở trẻ càng kéo dài. Đặc biệt, đây là một tình trạng phổ biến ở trẻ sinh non thiếu tháng.

1.1. Biểu hiện

Hiện tượng vàng da ở trẻ sơ sinh phần lớn là bình thường, nhưng đôi khi vàng da có thể chỉ ra những bệnh khác. Vàng da nặng có thể làm tăng nguy cơ bilirubin đi vào não của trẻ, gây tổn thương vĩnh viễn. Một số biểu hiện:

• Da và mắt trẻ màu vàng.
• Thời gian xuất hiện: thường xuất hiện từ 24 tiếng sau sinh và kết thúc sau 7 ngày.
• Khi dùng một ngón tay ấn nhẹ vào da trẻ, khiến vùng da đó có màu vàng.

1.2. Nguyên nhân vàng da

Nguyên nhân chính là do gan của trẻ chưa đủ trưởng thành để loại bỏ bilirubin trong máu, được tạo ra sau hiện tượng vỡ hồng cầu sau sinh.

Trong một số trường hợp khác, nguyên nhân vàng da là trẻ mắc một căn bệnh tiềm tàng nào đó và ở những trường hợp này vàng da sẽ xuất hiện sớm, trong vòng 24 giờ sau sinh.

1.3. Phân biệt vàng da sinh lý và vàng da bệnh lý

1.3.1. Trẻ bị vàng da sinh lý

Đối với trẻ mới sinh, các tế bào hồng cầu mất đi thường nhiều hơn được tạo mới, hay còn gọi là hiện tượng vỡ các hồng cầu sau sinh này. Hiện tượng này làm xuất hiện bilirubin, từ đây bilirubin sẽ được chuyển hóa tại gan trẻ và đào thải ra ngoài qua phân và nước tiểu. Tuy nhiên ở trẻ sơ sinh, gan làm việc còn yếu nên việc thải bilirubin này không hiệu quả gây ra tình trạng tăng bilirubin trong máu, dẫn đến hiện tượng vàng da sơ sinh sinh lý.

Vàng da sinh lý thường tự hết sau 7 ngày và không ảnh hưởng đến sức khỏe của trẻ.

1.3.2. Trẻ bị vàng da bệnh lý

Trẻ bị vàng da bệnh lý là vàng da đậm xuất hiện sớm hơn 24 giờ, không hết vàng sau 1 tuần với trẻ đủ tháng và 2 tuần đối với trẻ thiếu tháng.

Trẻ bị vàng toàn thân, lòng bàn tay, bàn chân và cả kết mạc mắt. đồng thời, đi kèm một số triệu chứng bất thường khác như: lừ đừ, bỏ bú, co giật... có nồng độ Bilirubin trong máu tăng hơn bình thường.

Vàng da sơ sinh bệnh lý có thể xảy ra biến chứng nhiễm độc thần kinh dẫn đến tử vong hoặc bị hại não suốt đời.

2. Thế Nào Là Trẻ Sơ Sinh Bị Vàng Da Kéo Dài?

2.1. Trẻ sơ sinh bị vàng da kéo dài thường thuộc nhóm nào?

Trẻ sinh non, thiếu tháng

Những bé sinh non trước 37 tuần có nguy cơ mắc bệnh vàng da sinh lý cao hơn. Do gan không có đủ thời gian phát triển đầy đủ, khả năng xử lý bilirubin kém hơn trẻ được sinh đủ tháng.

Trẻ bị bầm tím trong khi sinh

Nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng: Trẻ sơ sinh có vết bầm tím có nguy cơ cao mắc vàng da do mức độ bilirubin từ sự phân hủy của các tế bào hồng cầu cao hơn mức bình thường.

Do nhóm máu: O hoặc Rh

Mẹ có nhóm máu O hoặc nhóm máu Rh thì nhiều khả năng trẻ sinh ra bị vàng da sớm hơn.

Trẻ có nhóm máu không tương thích với nhóm máu của mẹ, cơ thể phát triển các kháng thể phá hủy các tế bào hồng cầu và gây ra sự gia tăng nồng độ bilirubin dẫn đến vàng da.

Bú mẹ

Một số nghiên cứu cho thấy, trong sữa mẹ có 1 thành phần (pregnane-3-alpha 20 beta-diol) có khả năng ngăn chặn sự phân hủy bilirubin. Do đó, trẻ bú mẹ có nguy cơ mắc bệnh vàng da cao hơn.

1 số trường hợp khác không hay gặp: nhiễm trùng, Thiếu enzyme, Sự bất thường ở các tế bào hồng cầu của trẻ.

2.2. Cách phát hiện Trẻ sơ sinh bị vàng da kéo dài

Kiểm tra nhanh: dùng ngón trỏ của mẹ chạm nhẹ nhàng lên mũi hoặc trán của bé.

Nếu da vẫn vàng ở chỗ mẹ vừa thả ngón tay ra thì khả năng con đang gặp tình trạng trẻ sơ sinh bị vàng da kéo dài

Nếu con có làn da đen xám, kiểm tra thêm sắc vàng trong lòng trắng của mắt hay trong nướu lợi. Mẹ cũng có thể nhận thấy là em bé của mẹ tiêu ra phân rất nhợt nhạt.

3. Trẻ Sơ Sinh Bị Vàng Da Kéo Dài Có Nguy Hiểm Không?

Trẻ sơ sinh bị vàng da kéo dài có diễn tiến rất nhanh và nguy hiểm. Nếu không được phát hiện và điều trị sớm, trẻ sẽ bị nhiễm độc thần kinh, gây tử vong hoặc các di chứng nặng nề: điếc, bại não,...

Trẻ sơ sinh khi bị vàng da kéo dài lâu ngày có thể gặp các biến chứng nguy hiểm như:

Bại não cấp tính

Khi mẹ phát hiện trẻ bị vàng da có các dấu hiệu như ngủ li bì, khóc nhiều, bỏ bú, sốt cao cần nghĩ ngay tới tình trạng bại não cấp tính. Theo các bác sĩ, bilirubin rất độc hại đối với tế bào của bộ não. Vàng da nặng có khả năng bilirubin đi vào trong não và gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng.

Vàng da nhân

Khi chất bilirubin vượt qua giới hạn cho phép, gan trẻ không đào thải kịp, thì có nguy cơ thấm vào não tức là trẻ đã bị vàng da nhân. Điều này gây tổn thương não không hồi phục được.

4. Phải Làm Gì Khi Trẻ Sơ Sinh Bị Vàng Da Kéo Dài?

4.1. Cách điều trị trẻ sơ sinh bị vàng da kéo dài

Thông thường, khi gan của trẻ bắt đầu trưởng thành, tình trạng vàng da sẽ dần biến mất. Vàng da nặng hơn có thể cần các phương pháp điều trị quang trị, sử dụng ánh sáng để phá vỡ bilirubin trong cơ thể trẻ. Có hai loại điều trị chiếu đèn:

Chiếu đèn thông thường

Chiếu sáng tia cực tím khi trẻ nằm trên giường. Ánh sáng giúp phá vỡ các bilirubin để không gây áp lực tổn thương cho gan. Sau mỗi 3-4 tiếng sẽ dựng lại để mẹ cho trẻ bú.

Điều trị sợi quang

Trẻ được bao bọc trong chăn có chứa sợi quang học đặc biệt, tỏa ánh sáng trực tiếp lên da của trẻ. Mẹ vẫn có thể bế và cho trẻ bú như bình thường.

Ngoài ra, trong những trường hợp rất nghiêm trọng, quang trị không thể tác động thì truyền máu trao đổi sẽ được sử dụng. Phương pháp này, trẻ sẽ nhận được một lượng máu giúp thay thế máu bị tổn thương bằng các tế bào hồng cầu khỏe mạnh. Điều này cũng làm tăng số lượng tế bào hồng cầu và làm giảm nồng độ bilirubin trong máu của trẻ.

4.2. Cách chăm sóc trẻ sơ sinh bị vàng da kéo dài

• Cho bú mẹ thường xuyên: Trong sữa mẹ có thành phần làm tăng khả năng vàng da ở trẻ, tuy nhiên, sữa mẹ lại có nhiều lợi ích hơn nhiều, giúp tăng sứ đề kháng cho con, giúp gan phát triển, trưởng thành khỏe mạnh. Mẹ nên đánh thức trẻ dậy để cho trẻ bú ngay cả khi trẻ đang ngủ
• Nếu mẹ có sữa cho con bú, có thể chọn sữa công thức. Nên hỏi ý kiến tư vấn của bác sĩ, nếu mẹ quan tâm đến việc trẻ đang dùng quá ít hoặc quá nhiều sữa công thức
• Giữ ấm cho trẻ hàng ngày, chú ý trong việc chăm sóc rốn, vệ sinh thân thể cho trẻ.
• Cho trẻ tắm nắng đúng cách, đủ giờ cho trẻ vào buổi sáng sớm và xế chiều, lúc ánh nắng dịu rất tốt cho bệnh lý vàng da. Tắm nắng không thể khỏi bệnh nhưng sẽ là tác nhân làm ngưng tình trạng vàng da kéo dài và diễn tiến xấu.

Để đảm bảo tính chính xác về sức khỏe của con, mẹ nên đưa con gặp bác sĩ thăm khám để chắc chắn có gặp tình trạng trẻ sơ sinh bị vàng da kéo dài không. Nếu có thì cần có những biện pháp điều trị kịp thời tránh những tác động, hậu quả xấu do Trẻ sơ sinh bị vàng da kéo dài để lại, ảnh hưởng lớn đến cuộc sống của con sau này.