VÌ SAO CẦN CHO TRẺ LỰA CHỌN VÀ TỰ QUYẾT ĐỊNH
"Cho trẻ lựa chọn là 1 bước cần trong sự trưởng thành của trẻ", GS. Claudie, ĐH Bang Pennsylvania, Mỹ từng nhấn mạnh trong bài diễn thuyết của bà cách đây 4 năm. Điều này là bởi vì trẻ con cần được cho không gian để tự quyết định, suy nghĩ, học cách không lệ thuộc, và vượt qua trạng thái ù lì. Có như vậy, đứa trẻ mới thực sự lớn lên cả về thể xác và suy nghĩ.

Việc cho trẻ cơ hội được lựa chọn và đưa ra quyết định nên là 1 phần của giáo dục và chăm sóc trẻ hằng ngày, nên bắt đầu sớm khi trẻ còn nhỏ. Tuy nhiên, với trẻ nhỏ, cho trẻ lựa chọn nên được hiểu như thế nào?

TRẺ 0-2 TUỔI
Khi nào trẻ có thể được cho lựa chọn? Khi trẻ bắt đầu phát triển hành vi "thích cái gì hơn", điều mà có thể quan sát thấy khi trẻ bước qua 6 tháng tuổi. Dưới 1 tuổi, điều trẻ thích thường sẽ thông qua 1 số cử chỉ của nụ cười và ánh mắt.

Từ 1 -2, trẻ có thể dùng tiếng la hét hoặc 1 số âm thanh để thể hiện sự lựa chọn. Bạn chỉ nên cho trẻ không quá 3 điều để lựa chọn trong 1 lần.

TRẺ 3 TUỔI
Trẻ bắt đầu nhận ra trẻ làm trung tâm, nên phát triển 1 số hành vi như cố giữ, cố đòi, cố gom nhiều (thực ra chưa thực sự biết mình thích gì). VD. trẻ rất thích đòi bánh này bánh kia khi đi siêu thị, nhưng thực ra trẻ chưa chắc thích ăn bánh nào. Để giúp trẻ tập trung trong sự lựa chọn, và phát huy khả năng đánh giá ở độ tuổi sớm này, cha mẹ chỉ cho trẻ 2 lựa chọn nếu muốn trẻ chọn 1; hoặc chỉ cho 3 lựa chọn nếu muốn trẻ chọn 2. Không nên nhiều hơn vì theo GS. Maimaran quá nhiều lựa chọn để chọn lựa sẽ đồng nghĩa trẻ sẽ mất sự đánh giá và khó đi đến quyết định điều mà trẻ cần. Khi trẻ không chọn trong thời gian quy định, bạn có thể chọn cho trẻ, nhưng trước đó bạn chỉ cần nói rằng: con hãy chọn đi, nếu không mẹ sẽ chọn cho con nhé!

TRẺ TỪ 4-7 TUỔI
Lúc này, trẻ có thể bắt đầu phát triển khả năng nhận thức những lựa chọn tốt, và lựa chọn tốt nhất, đây là 1 phần phát triển của đánh giá và nhận thức. Cha mẹ nên bắt đầu giới thiệu luật và cách hoạt động của lựa chọn, điều này sẽ giúp trẻ nhận ra các ràng buộc trong đánh giá.

VD, khi trẻ đi siêu thị và bắt đầu chạy lại quầy bánh kẹo, hầu như tất cả các bé sẽ lựa chọn vài thứ mà bé thích. Lúc này, cha mẹ có thể cho trẻ 1 lựa chọn:
MỘT: Chỉ chọn 1 thứ trong số đó
HAI: Nếu con không chọn, thì không mua thứ nào.
Lúc này, bạn sẽ thấy trẻ có nhiều suy nghĩ, cân đo và lựa chọn hơn. Có thể lúc đầu, trẻ sẽ phản kháng, nhưng khi trẻ hiểu đó là luật/quy định thì trẻ bắt đầu suy nghĩ và chọn cái trẻ thực sự muốn. Cách này vừa có thể giới hạn được lượng bánh kẹo của trẻ, mà có thể giúp trẻ chọn cái trẻ thực sự muốn thông qua suy nghĩ và cân nhắc.

Một ví dụ khác trong sinh hoạt vui chơi với trẻ, VD như tô màu, khi trẻ chọn màu nâu để tô cho lá, thì hãy hỏi trẻ tại sao? Đôi lúc bạn sẽ tìm được câu trả lời rất thú vị từ trẻ. VD, chọn sách/trang sách để đọc, hãy cho trẻ chọn và hỏi trẻ tại sao con chọn điều này? Thậm chí, lựa chọn cũng có ích trong những trường hợp tantrum. VD, khi trẻ khó chịu không cho bạn mặc áo. Lúc này, bạn nói: "con tự mặc nhé, mẹ sẽ giúp con khi con cần". Bạn sẽ nhận ra rằng, trẻ có thể tự mặc dù khó khăn hoặc thậm chí trẻ sẽ nhờ sự giúp đỡ của bạn nhưng lúc này trẻ không còn khó chịu và tantrum về mặc áo/quần cũng giảm dần. Thực ra, khi lựa chọn, trẻ sẽ biết cách làm đúng luật, biết cách suy nghĩ, biết cách cân đo. Đó là cái mà chúng ta cần dạy trẻ.