VÌ SAO VITAMIN D LẠI CẦN THIẾT VÀ QUAN TRỌNG
Khi lần đầu tiên GS. Norman, ĐH California, Mỹ nhấn mạnh có ít nhất 36 cơ quan của cơ thể có thể bị ảnh hưởng bởi hoạt động của Vitamin D, nó đã được xem là nằm ngoài quy luật thông thường của một vitamin. Và đặc biệt trong giai đoạn gần đây chúng ta lại thấy vitamin D xuất hiện nhiều trong vai trò tăng cường miễn dịch cho cơ thể. Vì sao vitamin D lại có những tính chất đặc biệt như vậy? liệu có cần xét nghiệm để biết thiếu Vitamin D? Tại sao tắm nắng trẻ để lấy vitamin D là không còn được khuyên….

VITAMIN D NẰM NGOÀI QUY LUẬT THÔNG THƯỜNG CỦA MỘT VITAMIN
Có những khám phá riêng biệt gần đây đã đặt vitamin D vào danh sách đáng chú ý:

+ Nó là vitamin duy nhất mà cơ thể có thể tổng hợp trực tiếp dưới da khi có năng lượng từ mặt trời. Không giống như các vitamin khác, phần lớn có thể nhận đủ từ thực phẩm, nhưng vitamin D thì rất hiếm có thể nhận đủ chỉ từ thực phẩm.

+ Các bằng chứng về gen di truyền gần đây cho thấy hầu hết các tế bào trong cơ thể có thụ thể nhận vitamin D. Thụ thể có thể hiểu như 1 ổ khóa để mở ra 1 số chức năng chuyên biệt cho tế bào đó. Và vitamin D dĩ nhiên là chìa khóa. Điều này được hiểu vitamin D có thể giữ nhiều vai trò và chức năng trong cơ thể.

+ Nó cũng được xem hoạt động như 1 hormone. Tính chất này có thể làm nó mạnh-nhanh hơn đặc biệt khi nó có những ổ khóa dạng thụ thể ở nhiều loại tế bào như đề cập ý trên.

Với những đặc tính này, thiếu hụt vitamin D có thể liên đới với nhiều chức năng quan trọng của cơ thể. Chúng ta quá quen với vai trò chủ chốt của vitamin D trong việc hấp thu và sử dụng canxi, giúp trẻ có hệ xương khỏe mạnh và thúc đẩy tăng trưởng chiều cao. Thiếu vitamin D là nguyên nhân của tình trạng còi xương, thấp còi… Nhưng các cơ quan khác như hệ miễn dịch cũng được biết đến là có liên quan tới sự đầy đủ của vitamin D.

TẠI SAO TẮM NẮNG CHO TRẺ ĐỂ LẤY VITAMIN D KHÔNG CÒN KHUYẾN KHÍCH?
Như đã biết, tia nắng có thể giúp cơ thể trẻ tổng hợp vitamin D dưới da. Tuy nhiên, chỉ có tia UVB là tia duy nhất giúp kích thích tiền tố vitamin D dưới da chuyển hóa thành vitamin D3, các tia UVA, UVC không có chức năng này.
Tia UVC không đến được mặt đất nên không đáng lo ngại. UVA là tia có bước sóng dài nhất và chiếm tới 95% tổng bức xạ UV trong ánh nắng mặt trời chiếu xuống Trái đất, cứ có ánh nắng là có UVA, thậm chí cả khi trời âm u, mây mù. Tia này có thể xuyên qua mây, nước, các lớp kính, quần áo mỏng… và xuyên qua được lớp da tới tận lớp hạ bì làm tổn thương tế bào đáy, là nguyên nhân chính gây sạm da, lão hóa da và tăng nguy cơ ung thư da.

Một điều chúng ta cần đặc biệt quan tâm là tia UVB có bước sóng ngắn hơn và chỉ đến tới được mặt đất trong khoảng thời gian từ sau 9h sáng đến trước 3h chiều. Nên việc tắm nắng càng sớm càng tốt để trẻ nhận vitamin D là không có tác dụng như nhiều người lầm tưởng.

Cấu trúc da của trẻ, đặc biệt với nhóm trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ dưới 5 tuổi, chưa hoàn chỉnh và dễ bị tổn thương bởi các tia UV. Hơn nữa, sự thay đổi khí hậu trong những năm gần đây cũng như mức độ ô nhiễm gia tăng của môi trường sống khiến việc tắm nắng cho trẻ không còn thích hợp.

Do đó, việc chủ đích tắm nắng để lấy vitamin D cho nhóm trẻ này hiện không còn được khuyến khích bởi nhiều tổ chức y tế lớn trên thế giới, bao gồm WHO.

Cụ thể, theo cân nhắc hiện nay của WHO, việc bổ sung vitamin D cho nhóm trẻ này bằng thuốc bổ sung vitamin D thông qua con đường uống là được khuyến khích vì vẫn đảm bảo trẻ nhận đủ lợi ích của vitamin D, mà còn ngăn ngừa những nguy cơ đối với sức khỏe.

LIỆU CÓ CẦN XÉT NGHIỆM ĐỂ BIẾT THIẾU VITAMIN D?
Việc xét nghiệm để biết thiếu vitamin D ở trẻ khỏe mạnh bình thường là không cần thiết trừ khi trẻ có những biểu hiện lâm sàng và được chuyên gia khuyên cần đánh giá kỹ hơn. Một số nhóm trẻ có thể cần quan tâm đặc biệt hơn là trẻ sinh non, thừa cân béo phì sau 2 tuổi, trẻ khuyết tật, trẻ được sinh ra từ người mẹ béo phì.

KHI BỔ SUNG VITAMIN D, TRẺ CÓ CẦN PHƠI NẮNG NỮA KHÔNG?
Hoạt động phơi nắng chủ đích lấy vitamin D là không cần thiết. Tuy nhiên, các hoạt động sinh hoạt vui chơi ngoài trời cho nhóm trẻ này là quan trọng, không chỉ cho việc lấy vitamin D mà là giúp trẻ tăng cường hệ miễn dịch và giảm thời gian hoạt động trên màn hình TV, iPad, điện thoại. Do đó, khuyến khích trẻ hoạt động vui chơi ngoài trời vào những khung giờ không quá nắng gắt và chứa nhiều UV là có nhiều lợi ích vượt trội hơn là chủ đích lấy vitamin D.

BỔ SUNG VITAMIN D NHƯ THẾ NÀO?
Các trẻ khỏe mạnh có thể bổ sung 400IU/ngày. Cha mẹ chỉ nên bổ sung vitamin D qua đường uống cho trẻ, trừ khi có lời khuyên khác từ chuyên gia. Dạng xịt hoặc nhỏ giọt được khuyên cho nhóm trẻ nhỏ vì tính khả dụng, tránh bị hóc. Một số vitamin D dạng xịt trực tiếp vào miệng như Dimao Vitamin D3 400 IU cho thấy lợi ích trong việc gia tăng hấp thụ vitamin D, cũng như sự tiện lợi khi sử dụng và sự thích thú hợp tác của trẻ. Nghiên cứu của TS. Todd, ĐH Ulster Anh cho thấy: so với viên nang, bổ sung bằng dạng xịt có hiệu quả hấp thu tốt, và tiện lợi hơn trong khi sử dụng, đặc biệt với trẻ nhỏ, trẻ kém hấp thu hoặc hay gặp vấn đề về đường ruột.
VAI TRÒ MỚI CỦA VITAMIN D TRONG HOẠT ĐỘNG MIỄN DỊCH CỦA CƠ THỂ
Gần đây TS. Jiménez-Sousa cùng các cộng sự ở Viện Khoa Học Salud Carlos III, Tây Ban Nha đã bước đầu sơ đồ hóa con đường tín hiệu phức tạp của vitamin D trong đáp ứng miễn dịch thông qua điều hòa các hoạt động chống viêm, cũng như ức chế các đáp ứng gây viêm quá khích của cơ thể.

Bên cạnh đó, nó cũng lôi kéo 1 số tế bào miễn dịch thông qua điều hòa đóng mở ổ khóa thụ thể trên các tế bào này và đại thực bào là 1 trong những tế bào được biết đến nhiều nhất. Những bằng chứng này đang ủng hộ 1 số giả thuyết về vai trò tích cực của vitamin D trong hoạt động chống xâm nhiễm từ các tác nhân gây bệnh bao gồm vi khuẩn hay vi rút.

Một số nghiên cứu gần đây cho thấy, trẻ nhận đủ vitamin D có liên quan giảm nguy cơ mắc cúm, dị ứng, hen suyễn, giảm tình trạng nặng của bệnh viêm phế quản, viêm phổi... hơn so với trẻ thiếu vitamin D.

Nguồn: BS. Anh Nguyen