CHƠI VỚI TRẺ, TẠI SAO LẠI QUAN TRỌNG?
Bạn biết không! Phần Lan là quốc gia có hệ thống giáo dục trẻ nhỏ đứng top đầu thế giới. Sự thật thú vị rằng: trước 7 tuổi, mối quan tâm của các trường ở Phần Lan không phải là dạy các con đọc, viết hay làm toán, mà là “học những điều quan trọng hơn”. Những điều đó là cách kết bạn, giao tiếp, năng động, sáng tạo trong chơi, khám phá ngoài trời và quản lý rủi ro. Tất cả những điều này chỉ nằm ở 1 môn học duy nhất đó là “để các con được vui chơi” vì đó là công việc chính của các con ở độ tuổi này. GS Sahlberg từng nói “mục tiêu chính của trường mẫu giáo ở Phần Lan là không phải để chuẩn bị cho trẻ đến trường về mặt học thuật, mà là để đảm bảo các con trở thành những đứa trẻ vui vẻ và có trách nhiệm”.

Các nghiên cứu gần đây cũng cho thấy hoạt động vui chơi trong thời gian ấu thơ sẽ giúp trẻ phát triển tối ưu hoạt động học hỏi của não bộ đặc biệt là các vùng ghi nhớ, đánh giá, giải quyết vấn đề và cả cách cảm thông cho người khác. Thiên tài vật lý Einstein từng nói: "Chơi là dạng thức cao nhất của khám phá". Các bé sẽ trải qua sự rèn luyện, hình thành thói quen tự suy nghĩ thông qua các hoạt động vui chơi.

Cha mẹ chúng ta đôi lúc không phải ít quan tâm đến việc chơi của trẻ, mà không biết chơi như thế nào với trẻ cho đúng và để trẻ phát triển tốt nhất. Thực ra, để chơi với trẻ chúng ta cần phải biết cách giao tiếp để giúp trẻ hiểu và tạo sự hứng thú của trẻ trong lúc tham gia. Điều này sẽ giúp trẻ học hỏi và phát triển trong khi chơi.
Báo cáo gần đây của GS. Hutchison, ĐH Rowan và các chuyên gia tại ĐH Harvard cho thấy chơi với cha mẹ là một trong 3 loại hình thức chơi đem lại sư phát triển tốt nhất cho não bộ ở giai đoạn nhỏ của trẻ vì nó giúp phát huy các bước cơ bản trong thực hành kỹ thuật Serve & Return, một cách tạo sự tương tác hai chiều giúp phát triển não bộ ở trẻ. Cách tương tác này cũng hỗ trợ sự giao tiếp của cha mẹ và trẻ trong những giây phút mà trẻ đang hứng thú. Khoa học đã chứng minh những giây phút này là lúc não bộ phát triển trong nhận thức, tư duy, ngôn ngữ, tò mò và sự tự tin. GS. Frost, ĐH Texas, Mỹ, cũng từng nhấn mạnh “chơi là ngôn ngữ của trẻ”. Nếu cha mẹ biết cách sử dụng “ngôn ngữ” này để giao tiếp với trẻ thì sẽ đạt được những kết quả lớn lao trong giáo dục ở độ tuổi nhỏ này hơn là la mắng hay bắt ép trẻ học.

5 KỸ NĂNG CẦN CÓ TRONG TRÒ CHƠI VỚI TRẺ
Đã đến lúc bạn cần đưa ra 2 quyết định quan trọng. 2 điều này sẽ quyết định con bạn như thế nào sau này.
1. Dành thời gian chơi với con
2. Đã chơi, cần phải đầu tư trò chơi, không cần đầu tư tiền bạc, chỉ cần đầu tư 5 điều sau. Không cần 1 buổi chơi có hết cả 5, chỉ cần mỗi buổi có ít nhất 1 là đủ. Duy trì mỗi tháng có đủ 5 là được.

A. TRÒ CHƠI NÊN CHO TRẺ SỬ DỤNG ĐÔI TAY
Các trò chơi mà trẻ sử dụng đôi tay càng tích cực thì trẻ càng suy nghĩ tốt vì trẻ bắt não bộ làm việc nhiều hơn để điều khiển đôi tay ấy. Hãy bắt đầu suy nghĩ như thế nào là sử dụng đôi tay tích cực? Liệu "Nhấn - kéo - thả " có tích cực hơn "cắt- xé - vẽ"?

Đây là 1 số trò chơi gợi ý:
Cùng trẻ làm nhà thùng giấy cho bé chơi: Chọn 1 thùng giấy carton to, vẽ các đường để có cửa chui ra vào, cắt 2 ô vuông cho 2 cửa sổ. Trẻ có thể phụ bạn cắt các đường này hoặc các hình trang trí để dán vào ngôi nhà của bé.
Cùng trẻ làm bánh chơi đồ hàng bằng cát hay đất sét: Mua những cái khuôn và 1 ít cát sạch/đất sét để trẻ nặn, cắt, làm bánh từ khuôn. Cho bánh lên xe để vận chuyển, xe có thể đi qua đường hẹp (vẽ 2 đường thẳng song song trên bề mặt làm cung đường hẹp), xe đi qua nước, xe đi qua đường dốc....

B. TRÒ CHƠI NÊN CHO BÉ KHÁI NIỆM VỀ CÂN BẰNG
Giữ cân bằng là điều luôn diễn ra hằng ngày từ tinh thần đến vật lý như việc giữ cân bằng trong cuộc sống, giữ cân bằng về công việc -gia đình, giữ cân bằng cơ thể khi đi qua khoảng hẹp. Bạn biết không? Mất cân bằng không phải là điều xấu, biết lấy lại cân bằng và đừng để mình mất cân bằng nhiều quá thì sẽ không ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống. Khái niệm về cân bằng trẻ cần hiểu từ sớm, bắt đầu từ khái niệm vật lý. Khi hiểu về khái niệm này trẻ sẽ hiểu khái niệm phi vật lý.

Đây là 1 số trò chơi gợi ý:
a. Làm sao con đi mà không đụng đường vẽ hẹp này?
b. Nhảy lò co
c. Đi đường dốc mà không làm đổ hạt đậu đựng trong dĩa nhựa như 1 trò chơi thử thách
d. 1 chiếc cân đòn gánh thăng bằng, điều gì xảy ra khi con cho 1 hạt đậu vào 1 bên?
e. Chiếc ly nước đã đầy tràn, điều gì sẽ xảy ra khi con nhỏ thêm 1 giọt vào đó?

Đó là 1 số trò chơi và thí nghiệm vui để cho trẻ hình thành khái niệm cần cho cân bằng.

C. TRÒ CHƠI NÊN CHO TRẺ SỬ DỤNG ÓC PHÁN ĐOÁN
Nghe trừu tượng hoặc quá toán học, nhưng thực tế có nhiều trò chơi rất bình dân, nhưng dạy trẻ óc phán đoán rất tốt.
Đây là 1 số trò chơi gợi ý bạn có thể chơi.
a. Chụp banh từ bạn ném
b. Tự thẩy banh lên cao và chụp banh khi rơi xuống.
c. Chơi cờ vua
d. Đá banh vào cầu môn hoặc ném banh vào lỗ
e. 1 số thí nghiệm vui: cùng 1 quả trứng gà, khi luộc và khi còn sống, cái nào sẽ rơi xuống đáy thau nước khi bỏ cả 2 vào nước cùng lúc.

D. TRÒ CHƠI NÊN CHO TRẺ BIẾT THÊM TỪ VỰNG VÀ NGÔN NGỮ
Khi bạn chơi 1 trò chơi với trẻ, hãy suy nghĩ xem có bao nhiêu ngôn ngữ liên quan đến nó mà trẻ cần biết.
Ví dụ, trò ném banh trên vạch trắng trên sân, đây là 1 số ngôn ngữ dùng trong trò chơi:

Vạch trắng là "vạch mức", nghĩa là vạch con phải ném trên nó thì mới tính điểm.

Vạch màu vàng dưới đất là vạch đứng ném, nghĩa là con phải đứng đây ném, không được bước lên hoặc xa hơn.

Bạn biết tại sao chúng ta cần nói nhiều ngôn ngữ trong trò chơi không? Bởi vì trẻ sẽ học khi trải nghiệm chơi nó nhanh hơn khi ngồi học trên bàn. Hơn nữa, trẻ cũng quen với quy định và luật chơi- một kỹ luật cần thiết mà mọi người chơi phải tuân thủ. Cuộc sống cũng là 1 trò chơi với các luật chơi cần tuân thủ.

E. TRÒ CHƠI NÊN CHO TRẺ BIẾT VỀ KHÔNG GIAN VÀ CẤU TRÚC
Khái niệm về không gian là khá trừu tượng. Người có thể nhìn ra không gian khi họ biết đặt mình vào 1 vị trí nhìn đúng. Một không gian có những chiều của nó. Chúng ta quen nhìn ở 1 góc, chỉ muốn nhìn ở chiều quen thuộc và ưa mắt, khi ai đó quay chiều khác đi, ta không quen nữa trở thành những người dễ bị dẫn đường của cảm xúc như lo sợ, lạc lối và hành động thiếu suy nghĩ. Người biết suy nghĩ dễ dàng thoát ra không gian nhỏ bé của họ, nhìn 1 sự vật nhiều chiều hơn, đa góc hơn và tầm hiểu biết họ cũng rộng hơn.
Một số trò chơi làm tốt thông điệp này là:

a. Trốn tìm rèn luyện không gian và suy đoán sự xuất hiện và biến mất
b. Xếp hình bằng giấy thủ công (VD. xếp giấy origami đơn giản)
c. Chơi bò trong đường hầm
d. Chơi với các hình khối, đếm mặt phẳng, đếm góc, đếm cạnh.
e. Các khái niệm lớn nhỏ, bẻ cong của ống hút trong nước...

THỜI GIAN BAO NHIÊU KHI CHƠI CÙNG TRẺ?
Nếu bạn là người bận rộn cũng đừng quá nản lòng. Chơi với trẻ không đòi hỏi quá nhiều thời gian của bạn đâu, nhưng nếu bạn dành ít nhất 2 ngày cuối tuần, tầm 30-60 phút mỗi ngày để chơi cùng trẻ với các định hướng trên, đó là bạn đang đầu tư rất lớn cho con của bạn. Một đứa trẻ biết chơi đúng sẽ trở thành 1 người biết suy nghĩ-đó sẽ là công dân ưu tú của tương lai.